affirmaties bij piekeren
Algemeen
PiekerSTOP Redactie
Algemeen
07/23/2025
7 min
0

Waarom affirmaties vaak niet werken bij piekeren (en wat wél helpt)

07/23/2025
7 min
0

Affirmaties zijn populair.
Op Instagram, in zelfhulpboeken en podcasts worden ze gepresenteerd als dé manier om positiever te denken:
“Ik ben rustig.”
“Ik ben genoeg.”
“Ik laat los wat me niet meer dient.”

Voor veel mensen klinkt het hoopvol: als je je gedachten verandert, verandert je gevoel vanzelf mee. Toch hoor ik in mijn praktijk vaak iets anders:

“Ik zeg elke dag affirmaties, maar het lijkt niets te veranderen.”

“Het voelt alsof ik mezelf voor de gek houd.”

“Soms werkt het even, maar dan komt het piekeren weer net zo hard terug.”

Dat is geen toeval. Affirmaties kunnen waardevol zijn, maar bij mensen die veel piekeren, werken ze vaak niet zoals gehoopt. In dit artikel leg ik uit waarom – en wat je beter kunt doen als je écht rust in je hoofd wilt.

Affirmaties bij piekeren: Je hoofd geloof je niet

Wanneer je piekert, is je brein meestal in een staat van verhoogde alertheid. Je probeert grip te krijgen op iets wat onzeker voelt. Negatief denken ontstaat vaak uit een diepgeworteld geloof in beperkende overtuigingen, waardoor je gedachten en gevoelens worden beïnvloed. Op zo’n moment tegen jezelf zeggen:

“Ik ben ontspannen,” kan voelen als het tegenovergestelde van wat je werkelijk ervaart.

En je brein merkt dat. Als de kloof tussen wat je zegt en wat je voelt te groot is, ontstaat er een soort innerlijke kortsluiting. Je hersenen reageren op tegenstrijdige gedachten door extra alert te worden, wat je realiteit en werkelijkheid direct beïnvloedt. Je hoofd denkt: “Dit klopt niet.”In plaats van kalmte, ontstaat er dan juist meer spanning of frustratie.

Affirmaties krijgen pas betekenis als ze aansluiten bij je overtuigingen en gedachten. Door bewust positieve gedachten te kiezen, kun je je werkelijkheid en realiteit veranderen.


Wat zijn affirmaties?

Affirmaties zijn positieve zinnen die je bewust herhaalt om je gedachten, gevoelens en overtuigingen te beïnvloeden. Ze zijn bedoeld om negatieve gedachten te verminderen en juist positieve gedachten en positieve overtuigingen te versterken. Door regelmatig affirmaties te gebruiken, kun je je onderbewustzijn beïnvloeden en stap voor stap een positievere mindset ontwikkelen.

Het principe achter affirmaties is eenvoudig: wat je vaak tegen jezelf zegt, ga je op den duur geloven. Door krachtige affirmaties te herhalen, kun je belemmerende overtuigingen en negatieve gevoelens ombuigen naar meer zelfvertrouwen, innerlijke rust en een positiever zelfbeeld. Dit proces helpt je om stress te verminderen, negatieve spiraal te doorbreken en ruimte te maken voor nieuwe positieve gedachten.

Een goede affirmatie is altijd positief geformuleerd, staat in de tegenwoordige tijd en is persoonlijk. Denk aan korte zinnen als: “Ik ben goed zoals ik ben”, “Ik vertrouw op mijn eigen kracht” of “Ik mag ontspannen en genieten”. Zulke voorbeelden van affirmaties kun je hardop uitspreken, opschrijven in een dagboek, of in gedachten herhalen – net wat voor jou het beste werkt.

Het opschrijven en hardop uitspreken van affirmaties versterkt het effect. Door dagelijks even stil te staan bij je affirmaties, geef je je onderbewustzijn de kans om deze nieuwe overtuigingen te laten landen. Kies altijd affirmaties die bij jou passen en waar je een positieve intentie bij voelt. Zo zorg je ervoor dat de woorden echt resoneren en je ze op den duur ook daadwerkelijk gaat geloven.

Affirmaties zijn geen toverformule, maar wel een krachtige tool voor persoonlijke ontwikkeling. Door bewust te kiezen voor positieve zinnen en deze te herhalen, kun je negatieve overtuigingen loslaten, je zelfvertrouwen versterken en meer innerlijke rust ervaren. Begin vandaag nog met het kiezen van een affirmatie die bij jou past, en merk hoe je stap voor stap positiever gaat denken en voelen. Zo geef je jezelf de kans om positieve veranderingen te manifesteren en je leven in een nieuwe richting te sturen.


Waarom werken affirmaties niet bij piekeren en negatieve gedachten?

Affirmaties werken vooral op bewust niveau. Maar piekergedachten zijn meestal niet bewust gekozen. Ze komen voort uit diepere, vaak onbewuste patronen. Als je last hebt van structureel piekeren, is er vaak sprake van:

  • een diep gevoel van onzekerheid,
  • hardnekkige, terugkerende gedachten,
  • en een onderliggend gevoel van onveiligheid.

De innerlijke criticus en angsten spelen hierbij een grote rol; ze voeden het negatieve denken en houden piekergedachten in stand. In zo’n toestand zijn positieve zinnen als “Ik voel me veilig” of “Ik vertrouw het leven” voor je brein moeilijk te geloven. Je systeem staat in de overlevingsstand. En daarin heeft het weinig ruimte voor woorden die niet overeenkomen met je echte gevoel.

Het herprogrammeren van je gedachten en overtuigingen is een uitdaging, maar essentieel om het patroon van piekeren te doorbreken.


Voor wie werken affirmaties wél (en voor wie niet)? 

Affirmaties kunnen nuttig zijn als je al een zekere mate van rust, zelfvertrouwen of stabiliteit hebt. Ze kunnen dan een positieve herinnering zijn aan wat je diep vanbinnen al weet. Het ontwikkelen van een positieve mindset en het gebruik van positieve affirmaties kan vooral in specifieke situaties helpen om negatieve gedachten te vervangen en je zelfvertrouwen te versterken.

Ze werken bijvoorbeeld goed voor:

  • mensen die al gewend zijn aan meditatie of zelfreflectie,
  • mensen die affirmaties combineren met lichaamswerk, hypnose of coaching,
  • mensen die ze gebruiken als bekrachtiging, niet als oplossing,
  • mensen die hun eigen affirmaties maken en gebruiken, afgestemd op persoonlijke doelen en waarden.

Maar bij mensen die:

  • dagelijks last hebben van piekergedachten,
  • een hoge stressgevoeligheid hebben,
  • zich intern gespannen of onveilig voelen,

werken affirmaties vaak averechts. Ze voelen dan leeg of zelfs frustrerend.

Affirmaties zijn het meest effectief als ze een vast deel van je dagelijkse routine vormen en je bewust gebruik je affirmaties om positieve veranderingen te stimuleren.


Casus: waarom affirmaties bij “Lisa” niet werkten 

Lisa (niet haar echte naam) kwam bij mij omdat ze al maandenlang slecht sliep.

“Voor het slapengaan zeg ik: ‘Ik ben kalm en veilig’. Maar mijn hoofd blijft maar doorgaan.”

Ze had meerdere kaartensets met affirmaties en volgde affirmatievideo’s op YouTube. Toch bleef haar hoofd actief, vooral in bed. Ze voelde zich onrustig en gefrustreerd dat het niet werkte.

In de sessies zijn we gaan kijken wat er écht onder die gedachten zat. We ontdekten dat ze een diepe behoefte had aan controle, en bang was om fouten te maken. Haar affirmaties richtten zich op rust, maar haar onderbewuste was vooral bezig met “alles goed moeten doen”.

We werkten met ontspanningsoefeningen en onbewuste herprogrammering. Na een paar weken merkte ze:

Minder onrust bij het slapengaan, meer rust overdag, en dat ze haar affirmaties nu wél kon voelen – omdat haar systeem eerst tot rust was gekomen. Ze was dankbaar voor wat ze ervan geleerd had; dit vergrootte haar zelfliefde en dankbaarheid. Het ervaren van liefde en het zien van mooie dingen in haar leven ondersteunde haar proces.



Wat zegt de psychologie hierover? 

Positieve affirmaties helpen bij het herprogrammeren van je hersenen en het veranderen van overtuigingen. Door het herhalen van positieve affirmaties kun je negatieve gedachtepatronen doorbreken en je mindset blijvend veranderen.

Er zijn een paar psychologische mechanismen waardoor affirmaties bij piekeren vaak niet het gewenste effect hebben:

Een belangrijk mechanisme is cognitieve dissonantie: als je een affirmatie uitspreekt die te ver afstaat van wat je nu gelooft, ontstaat er spanning. Bijvoorbeeld, als je jezelf vertelt "ik ben succesvol" terwijl je dat totaal niet zo ervaart, kan dat averechts werken. Het is daarom belangrijk om een krachtige affirmatie te kiezen die resoneert met jouw huidige gevoel en die je focus op een haalbaar doel versterkt, zoals: "Ik groei elke dag in mijn succes en zelfvertrouwen."

Affirmaties helpen om positieve veranderingen te realiseren en je overtuigingen te versterken, waardoor je stap voor stap je onderbewustzijn en gedrag kunt herprogrammeren.

▪ Cognitieve dissonantie

Als je iets zegt dat niet past bij wat je voelt, ontstaat er spanning tussen die twee. Dat noemen we cognitieve dissonantie. Je brein registreert die spanning – en het vertrouwen in je eigen woorden neemt af.

Wanneer je affirmaties hardop uitspreekt (spreek), kan deze spanning soms zelfs groter worden als de woorden niet overeenkomen met je gevoel.

▪ Negatieve bias

Ons brein heeft van nature meer aandacht voor gevaar dan voor veiligheid. Dat is evolutionair zo bepaald. Negatief denken wordt hierdoor versterkt door de negatieve bias, waardoor positieve affirmaties minder effect hebben. Als je in een staat van stress of angst zit, worden positieve zinnen daardoor minder effectief.

▪ Onderbewuste weerstand

Veel overtuigingen over jezelf (zoals “Ik moet alles goed doen” of “Ik ben niet veilig”) liggen op een onbewust niveau. Affirmaties kunnen die diepe patronen niet zomaar overschrijven, zeker niet als je systeem gespannen of wantrouwend is. Het herhaald affirmeren en uitspreken van positieve overtuigingen kan echter helpen om onderbewuste weerstand te verminderen en nieuwe, ondersteunende gedachten te versterken.


Checklist: werken affirmaties voor jou? 

Gebruik onderstaand lijstje als zelftest. Herken je vooral de rode signalen? Dan is het tijd voor een andere aanpak.

✔️ Werken wel❌ Werken niet
Je voelt je rustiger na het uitsprekenJe voelt je ongemakkelijk of nep
Je gelooft de woorden oprechtJe hoofd roept: “Dit is onzin”
Je gebruikt ze als versterking van wat je al voeltJe gebruikt ze om iets te forceren
Je voelt je ontspannen of lichtJe voelt frustratie of spanning


Wat helpt dan wél? 

In plaats van jezelf gerust te stellen met woorden die je (nog) niet gelooft, kun je beter kiezen voor technieken die dieper inwerken op je brein en lichaam, zodat je daadwerkelijk je mindset kunt veranderen en beter kunt omgaan met uitdagingen. Door te werken aan positiviteit, het uitspreken van je dromen en het erkennen van je toegevoegde waarde, geef je jezelf de kans om te groeien en sterker te worden.

Erkenning

Sta stil bij wat je écht voelt. Bijvoorbeeld: “Ik merk dat ik me onrustig voel, en dat mag er zijn.” Dit verlaagt je interne strijd.

Ademhaling en ontspanning

Een simpele oefening:
Adem 4 tellen in, houd 4 tellen vast, adem 6 tellen uit.
Herhaal dit 2 minuten. Je activeert zo je parasympathisch zenuwstelsel.

Hypnotherapie of zelfhypnose

Door je brein in een andere staat te brengen (zoals in hypnose), ben je veel ontvankelijker voor positieve suggesties – mits ze aansluiten bij je gevoel.

Visualisatie

In plaats van een zin te herhalen, stel je voor dat je ergens bent waar je je écht veilig voelt. Wat zie je, hoor je, voel je? Deze beelden hebben vaak een krachtiger effect dan woorden alleen.


Samenvattend 

Affirmaties kunnen zinvol zijn – maar ze zijn geen wondermiddel. Zeker bij piekeren is het belangrijk dat wat je zegt ook klopt met wat je voelt. Anders raak je verder verwijderd van jezelf. Affirmaties kunnen echter wel invloed hebben op je werkelijkheid en realiteit, omdat herhaalde positieve gedachten en overtuigingen je perceptie en ervaring van de wereld kunnen veranderen.

Werk je op het niveau van ontspanning, onderbewuste veiligheid en bewuste herkenning, dan ontstaat er ruimte. En vanuit die ruimte kunnen woorden zoals “ik ben rustig” wél echt iets betekenen. Het woord affirmatie komt van het Latijnse woord 'affirmare', wat bevestigen en versterken betekent.


Wil jij piekeren echt bij de wortel aanpakken? 

In de training PiekerSTOP leer je hoe je jouw brein tot rust brengt, negatieve gedachten loslaat en stap voor stap een nieuwe balans opbouwt.
Zonder trucjes. Zonder jezelf te overschreeuwen.
Gewoon een nuchtere, effectieve methode die werkt.

Bekijk hier de Piekerstop training

Reacties
Categorieën