Wanneer is piekeren een piekerstoornis?
Wanneer je continu bezorgd bent over 'normale' dingen die bij het leven horen zoals je gezondheid en anderen lijken zich hier niet druk over te maken kan het zijn dat je een piekerstoornis hebt. Je maakt je onnodig veel zorgen en hebt veel moeite om het gepieker onder controle te houden. Een piekerstoornis verschilt van het 'normale' piekeren, je zou kunnen zeggen dat een piekerstoornis een tandje erger is dan gewoon piekeren.
Wat is een piekerstoornis precies?
Een piekerstoornis wordt ook wel een gegeneraliseerde angststoornis genoemd. Je maakt je namelijk zorgen over allerlei zaken, zoals werk, gezondheid, financiën en relaties, en niet specifiek één onderwerp. Je bent bezorgd over alledaagse dingen die bij het leven horen, zonder dat er een duidelijke reden voor is. Mensen met een piekerstoornis maken zich zorgen over verschillende dingen, waaronder dagelijkse dingen en onverwachte gebeurtenissen. Als je zorgen en angsten over de dingen zo op de voorgrond liggen dat ze constant aanwezig zijn en je functioneren belemmeren, kan er sprake zijn van een gegeneraliseerde angststoornis. Mensen met een piekerstoornis hebben vaak last van bange voorgevoelens dat er iets mis kan gaan.
Mogelijke oorzaken van een piekerstoornis
Een piekerstoornis, ofwel gegeneraliseerde angststoornis genoemd, ontstaat meestal niet door één enkele oorzaak. Vaak spelen verschillende factoren samen een rol. Erfelijke aanleg kan bijvoorbeeld invloed hebben: als angststoornissen vaker in de familie voorkomen, is de kans groter dat je er zelf ook last van krijgt. Daarnaast kan de manier waarop je bent opgevoed, bijvoorbeeld door overbezorgde ouders, bijdragen aan het ontwikkelen van een piekerstoornis. Ook ingrijpende gebeurtenissen zoals het verlies van een dierbare, een scheiding, ontslag of langdurige stress kunnen een aanleiding zijn. Verder kan een lichamelijke ziekte of het hebben van een andere psychische aandoening, zoals een depressie, het risico op een gegeneraliseerde angststoornis vergroten. Het is belangrijk te begrijpen dat de oorzaken vaak complex zijn en dat het meestal om een combinatie van verschillende factoren gaat.
Symptomen passend bij een gegeneraliseerde angststoornis
De volgende symptomen passen bij het hebben van een piekerstoornis. Mensen met een piekerstoornis ervaren vaak angstgevoelens en kunnen zich langdurig angstig voelen, zelfs zonder directe aanleiding. Deze klachten houden vaak een lange tijd aan, soms maanden of zelfs jaren, en kunnen grote gevolgen hebben voor het dagelijks functioneren. Als je last hebt van een piekerstoornis kun je je in de onderstaande symptomen herkennen. Je hoeft niet álle symptomen te hebben om toch aan de diagnose voor een gegeneraliseerde angststoornis te voldoen. Ook andersom is natuurlijk waar; als je jezelf herkent in één of meer symptomen hoeft dit nog niet te betekenen dat je een piekerstoornis hebt. De symptomen moeten minimaal 6 maanden aanwezig zijn om van een gegeneraliseerde angststoornis te spreken. Het is belangrijk dat je professionele hulp zoekt om de juiste diagnose te stellen. Maar nog belangrijker is dat je goede hulp krijgt hiervoor. Veel mensen zoeken te laat hulp bij piekerklachten en dat is jammer. Over het algemeen gaan angstklachten (en piekerklachten dus) niet vanzelf over.
- Voortdurend zorgen maken
- Het lukt niet om te stoppen met piekeren
- Angstige gedachten
- Rusteloosheid / opgejaagd gevoel
- Snel geïrriteerd zijn/ prikkelbaar
- Snel vermoeid zijn
- Vermoeidheid
- Concentratieproblemen
- Moeite met herinneringen ophalen
- Spierspanning
- Slappe benen
- Slaapproblemen
- Vermijdingsgedrag
- Somberheid
Lichamelijke klachten bij een piekerstoornis
Overmatig piekeren bij een piekerstoornis gaat vaak gepaard met allerlei lichamelijke klachten. Veel mensen merken dat hun spieren voortdurend gespannen aanvoelen, wat kan leiden tot pijn in de nek, schouders of rug. Ook hartkloppingen, zweten, duizeligheid en een droge mond komen regelmatig voor. Misselijkheid, hoofdpijn en een opgejaagd gevoel zijn andere veelvoorkomende klachten. Door de constante spanning en angst raakt het lichaam uitgeput, waardoor je snel vermoeid raakt en moeite hebt om je te concentreren. Het is belangrijk om te beseffen dat deze lichamelijke klachten een direct gevolg zijn van de piekerstoornis en dat ze serieus genomen moeten worden in de behandeling.
Invloed van een piekerstoornis op het dagelijks leven
Een piekerstoornis kan een grote impact hebben op je dagelijks leven. Door de voortdurende angst en zorgen wordt het steeds lastiger om dagelijkse bezigheden uit te voeren, zoals werken, studeren of sociale contacten onderhouden. Veel mensen met een gegeneraliseerde angststoornis slapen slecht, zijn snel geïrriteerd en hebben moeite om zich te concentreren op alledaagse dingen. Dit kan leiden tot problemen op het werk, in relaties of binnen het gezin. Gelukkig zijn er effectieve behandelingen, zoals cognitieve gedragstherapie en metacognitieve therapie, die kunnen helpen om beter met de angsten en piekergedachten om te gaan. Een praktijkondersteuner GGZ of een psycholoog kan samen met jou kijken welke therapie het beste past, zodat je weer meer controle krijgt over je dagelijks leven en leert omgaan met de spanningen en angsten die een piekerstoornis met zich meebrengt.
Wat te doen aan een overmatig piekeren of een piekerstoornis?
Het is belangrijk dat je hulp zoekt wanneer je merkt dat het piekeren je leven beïnvloedt. Vermijd je bijvoorbeeld dingen uit angst dat er iets gebeurt? Kun je je niet meer goed concentreren omdat je steeds piekergedachten hebt? Zijn je zorgen bijna continu aanwezig?
Zoek hulp!
Een piekerstoornis is goed te behandelen maar verdwijnt bijna nooit vanzelf. De behandelaar speelt een centrale rol bij het opstellen van een behandelplan, het begeleiden van de patiënt en het samen opstellen van een signaleringsplan om de angsten en het piekeren onder controle te krijgen.
De behandeling bestaat vaak uit cognitieve gedragstherapie, medicatie zoals antidepressiva, of een combinatie hiervan. Oefeningen worden ingezet om nieuwe denkpatronen te ontwikkelen en stress te verminderen. Ook het gebruik van geruststellende gedachten kan tijdelijk helpen om met piekeren om te gaan. Daarnaast kan het vragen om geruststelling aan anderen invloed hebben op je relaties, omdat dit soms tot spanningen kan leiden.
Verschillende factoren spelen een rol bij het ontstaan en in stand houden van piekeren, zoals biologische, psychische en sociale invloeden. Het is belangrijk om je denkpatronen te veranderen om klachten te verminderen. Tijdens de behandeling wordt vaak onderzocht hoe je tegen je eigen gepieker aankijkt en welke invloed je gedachten hebben op het piekeren.
Mensen met een piekerstoornis zoeken vaak veel te laat hulp, gemiddeld pas na 10 (!) jaar. En dit terwijl de klachten goed te behandelen zijn. Na twee jaar is een kwart van de mensen met een piekerstoornis volledig hersteld en na 5 jaar zo’n 40% van de mensen. Een aantal mensen houdt helaas klachten maar ondervindt wel verbetering van de symptomen. Zoek dus zo snel mogelijk hulp bij bijvoorbeeld je huisarts. Deze kan je doorverwijzen voor de juiste behandeling.
Laat piekeren niet je leven bepalen
Worstel je dagelijks met zorgen, spanning en een onrustig hoofd? Blijf er niet alleen mee rondlopen. Een piekerstoornis is goed te behandelen – en hoe eerder je hulp zoekt, hoe beter je herstelkansen.
👉 Zet vandaag de eerste stap: praat met je huisarts of ontdek wat je zelf kunt doen met de online training ‘Stoppen met piekeren’.