Wat is piekeren precies?

Iedereen denkt wel eens een tijdje na over dingen die gebeurd zijn. Een situatie op het werk, iets wat iemand heeft gezegd tegen je. Gebeurtenissen uit het verleden. De een denkt hier lang over na en de ander kort. Hier is op zich niks mis mee, zorgen horen nu eenmaal bij het leven. Maar... wanneer nadenken omslaat in piekergedachten die je leven beheersen is het wel goed om in te grijpen. 

Is het nadenken of is het piekeren?

Piekeren lijkt op nadenken. Piekeren doe je vooral over moeilijke dingen. Het verschil tussen piekeren en nadenken is dat je bij piekeren steeds in dezelfde gedachtekringetjes na denkt over één of meerdere onderwerpen. Dit blijft maar terugkomen, je bent aan het malen; dit wordt ook wel gedachten malen genoemd. Dezelfde gedachten aan het herkauwen als het ware. Goed relativeren en afleiding zoeken, bijvoorbeeld door muziek te luisteren of in beweging te komen, kan helpen om uit deze negatieve spiraal te komen.

De betekenis van het woord piekeren komt van oorsprong uit het Arabische woord voor (na)denken. Dat via het Maleis in de Nederlandse taal terecht is gekomen (pikir/fikir). Maar piekeren is meer dan nadenken zoals je ziet. Het is het onafgebroken herhalen van dezelfde gedachten zonder dat er een einde aan komt. Mensen piekeren vaak over meerdere situaties, zoals werk, relaties of gezondheid; dit zijn allemaal redenen die aanleiding kunnen geven tot piekergedachten. De meeste mensen piekeren wel eens, vooral als ze zich zorgen maken over wat er allemaal mis kan gaan. Vaak is een nare gebeurtenis de aanleiding waardoor deze gedachten zich blijven herhalen. Dit komt doordat we graag controle willen houden over situaties en bang zijn dat er iets misgaat.

Piekeren is als schommelen. Je bent wel bezig, maar je komt niet van je plaats. - Dr. Phil McGraw

Nadenken over een situatie leidt tot een oplossing. Piekeren leidt niet tot een oplossing. Hoewel je hoopt dat je komt tot een oplossing of een inzicht door te piekeren is dit helaas niet zo. Piekeren helpt vaak niet om problemen op te lossen; het veranderen van je manier van denken is belangrijk om uit deze cirkel te komen. Nadenken helpt je om problemen op te lossen, terwijl piekeren je juist vasthoudt in dezelfde cirkel. Je bereikt helaas niks met piekeren.

Piekeren is niet effectief omdat je hersenen de piekergedachten blijven herhalen, waardoor je vast blijft zitten in negatieve gevoelens en geen stap verder komt. Piekeren kan leiden tot slaapproblemen, zoals wakker liggen in bed doordat je gedachten blijven malen. Daarnaast kan piekeren je gespannen en angstig maken; angsten ontstaan vaak onbewust en kunnen je dagelijks functioneren beïnvloeden.

Wat is piekeren?

Piekeren is een mentaal proces waarbij je vast komt te zitten in een negatieve denkcirkel. Je blijft maar malen over dezelfde gedachten, zonder dat je tot een oplossing komt. Veel mensen zijn af en toe een pieker, maar als het piekeren je dagelijks leven gaat beheersen, kan het leiden tot stress, somberheid of zelfs een burn out. Piekeren ontstaat vaak doordat je controle wilt krijgen over je eigen gedachten en gevoelens, maar in plaats van rust te vinden, raak je juist verder verstrikt in je hoofd. Piekeren geeft vaak een gevoel van machteloosheid en kan negatieve emoties versterken, waardoor je behoefte kunt krijgen aan meer inzicht of ondersteuning. Het is belangrijk te herkennen wanneer je wilt stoppen met piekeren en actief te zoeken naar manieren om het patroon te doorbreken.

Mensen piekeren om allerlei redenen: onzekerheid over de toekomst, angst voor wat er in het verleden is gebeurd, of zorgen over wat er nu speelt. Soms is piekeren een symptoom van een gegeneraliseerde angststoornis of depressie. Het kan ook leiden tot andere klachten, zoals slapeloosheid, vermoeidheid of het gevoel dat je niet meer goed kunt functioneren in het dagelijks leven.

Het verschil tussen nadenken en piekeren is belangrijk. Nadenken helpt je om nieuwe inzichten te krijgen en problemen op te lossen. Piekeren daarentegen zorgt ervoor dat je blijft hangen in negatieve gedachten, zonder dat je verder komt. Je gevoelens van angst en onzekerheid worden alleen maar groter, en het lukt niet om goed te relativeren of los te laten. Door je gedachten te onderzoeken en vraaggericht te reflecteren, kun je soms het antwoord vinden dat je helpt om je zorgen te relativeren.

Gelukkig zijn er manieren om te stoppen met piekeren. De manier waarop je met piekergedachten omgaat, bepaalt vaak hoe snel je uit het negatieve patroon komt. Door bewust te worden van je eigen gedachten en gevoelens, kun je leren om het patroon te doorbreken. Je kunt bijvoorbeeld letterlijk 'stop' zeggen tegen je gedachten wanneer je merkt dat je blijft hangen in gepieker. Zoek afleiding, praat erover met iemand die je vertrouwt, of probeer ontspanningsoefeningen. Soms is het nodig om professionele hulp in te schakelen, bijvoorbeeld van een psycholoog. Sommige mensen hebben behoefte aan extra ondersteuning; psychologen kunnen helpen bij het vinden van antwoorden op piekervragen en het ontwikkelen van strategieën om het piekeren te verminderen. Weet dat je niet alleen bent: iedereen piekert wel eens, maar het is mogelijk om het piekeren te verminderen en weer te genieten van het dagelijks leven.

Oorzaken van piekeren

Piekeren ontstaat meestal niet zomaar. Vaak is het een reactie op negatieve gedachten, stress of gevoelens van angst. Mensen piekeren omdat ze proberen grip te krijgen op situaties die onzeker of bedreigend aanvoelen. Dit verlangen naar controle kan ervoor zorgen dat je blijft hangen in je hoofd, waardoor het piekeren steeds meer ruimte inneemt in je dagelijks leven.

Soms is piekeren een manier om met moeilijke emoties om te gaan, maar het kan ook uitgroeien tot dwangmatig piekeren. Dit zie je bijvoorbeeld bij een gegeneraliseerde angststoornis, die ook wel een piekerstoornis wordt genoemd. Ook een burn out of depressie kan ervoor zorgen dat je gedachten blijven malen en je het gevoel hebt dat je niet meer kunt stoppen met piekeren.

Iedereen piekert wel eens, maar als het piekeren je leven gaat beheersen, kan het leiden tot klachten als slapeloosheid, somberheid en vermoeidheid. Je merkt misschien dat je steeds minder goed kunt ontspannen of dat je hoofd nooit tot rust komt. Het is dan belangrijk om het patroon te doorbreken.

Gelukkig zijn er manieren om te stoppen met piekeren. Zoek afleiding door bijvoorbeeld muziek te luisteren, te bewegen of een rustige plek op te zoeken waar je even tot jezelf kunt komen. Praat erover met vrienden of iemand die je vertrouwt; het delen van je gedachten en gevoelens kan al veel lucht geven. Ook ontspanningsoefeningen kunnen helpen om je hoofd tot rust te brengen en je bewust te worden van je eigen gedachten.

Soms lukt het niet om zelf uit het piekeren te komen. In dat geval is het verstandig om hulp te zoeken bij een psycholoog. Zij kunnen samen met jou kijken naar de oorzaken van het piekeren en je helpen om het patroon te doorbreken. Onthoud: stoppen met piekeren is een proces. Door stap voor stap te werken aan het relativeren van je gedachten en het zoeken van afleiding, kun je leren om weer meer rust en balans te vinden in je leven.

Hoe herken je piekergedachten?

Piekergedachten herken je doordat deze gedachten vaak beginnen met ‘Wat als…?’ of ‘Stel dat…?’. Dit soort gedachte is meestal gericht op mogelijke problemen of negatieve uitkomsten.

Vaak begint het piekeren onbewust; je merkt niet direct op wanneer je gedachten afdwalen. Het is belangrijk om bewust te worden van de manier waarop je gedachten steeds terugkomen, zodat je het patroon kunt herkennen.

Je denkt misschien dat je door het piekeren tot een oplossing van je probleem of de situatie komt. Maar als je kritisch denk over deze gedachte, merk je dat dit helaas niet waar is. Dezelfde gedachten blijven maar terugkomen maar je komt er geen stap verder mee. Door het piekeren kun je bovendien afgeleid raken van wat je eigenlijk aan het doen bent. Je kunt het piekeren onderbreken door bewust te kiezen voor een andere manier waarop je met je gedachten omgaat, zodat het piekeren stopt.

Piekeren maakt het daarnaast moeilijk om je goed te concentreren.

Is er meer aan de hand?

Soms staat piekeren op zichzelf en heb je alleen last van piekergedachten. Deze zijn al vervelend genoeg, het is erg vermoeiend om steeds te piekeren. Vaak gaat piekeren echter samen met angsten, waardoor je je angstig kunt voelen en het dagelijks functioneren wordt beïnvloed. Maar het kan ook zijn dat er meer aan de hand is. Piekeren kan een kenmerk zijn van een depressie of een gegeneraliseerde angststoornis (ook wel piekerstoornis genoemd).

Piekeren en depressie

Naast het piekeren heb je ook andere klachten zoals een somber of lusteloos gevoel. Piekeren geeft vaak negatieve gevoelens en kan ervoor zorgen dat je behoefte hebt aan verandering. Passiviteit en geen zin meer in dingen en het leven komen regelmatig voor. Het is belangrijk om stil te staan bij je gevoelens, het antwoord te vinden op wat je dwarszit en actief te proberen problemen op te lossen.

Piekeren en een gegeneraliseerde angststoornis

Je maakt je continu druk over allerlei dingen in het leven. Over dingen die eigenlijk gewoon bij het leven horen en waarvan je ziet dat anderen in je omgeving zich geen zorgen over maken. Je wordt in je dagelijks leven belemmerd door al het gepieker. Piekeren geeft vaak een gevoel van controleverlies en kan je het idee geven dat je vastloopt in negatieve gedachten. Het is daarom belangrijk om te leren goed te relativeren en bewust te worden van je denkpatronen, zodat je deze kunt veranderen en actief kunt zoeken naar manieren om problemen op te lossen.

Als je denkt dat er meer aan de hand is dan op zichzelf staande piekerklachten is het goed om hulp in te schakelen van bijvoorbeeld je huisarts. Deze kan met je meekijken en je eventueel doorverwijzen voor passende hulp.

Klaar met piekeren? Zet vandaag de eerste stap naar rust in je hoofd 

Ontdek hoe je in 28 dagen structureel minder piekert met de praktische online training van Piekerstop.