Waarom piekeren mensen (en hoe stop je ermee)

Nadenken over een situatie is op zich handig. Zo kun je de beste keuze maken of de volgende keer dingen anders doen wanneer het niet zo is gelopen als je gehoopt had in deze situatie. Bij piekeren ligt dat anders. Piekeren is steeds maar over hetzelfde nadenken zonder dat je tot een oplossing komt. Het is niet productief. En het helpt ook niet om tot een oplossing te komen. 

Waarom piekeren mensen dan?

Als je er niks mee opschiet met al dat gepieker, waarom piekeren mensen dan? Dit komt omdat je het gevoel hebt dat piekeren helpt om beter met het probleem om te gaan. Of je hoopt op een briljante ingeving voor het probleem of situatie als je er maar lang genoeg over piekert.

Het piekeren versterkt zichzelf. Piekeren speelt zich af in je hersenen en door steeds opnieuw te piekeren, worden deze patronen in je hersenen letterlijk versterkt.

Laat me dit uitleggen met een voorbeeld: Stel, je piekert over een gesprek die je moet houden met je werkgever. Je ziet er tegenop en weet niet zo goed wat je moet zeggen. Uit ervaring weet je dat je werkgever soms kortaf kan reageren. Jij loopt met iets rond en wilt dit aankaarten. Je piekert over hoe je dit kunt aanpakken. Wat moet je zeggen. Allerlei scenario’s heb je al bedacht. Vervolgens raap je al je moed bijeen en spreek je je werkgever aan. Je maakt een afspraak voor vanmiddag. Het gesprek verloopt goed. Je hebt het probleem kunnen bespreken en de reactie van je werkgever was positief.

Na het gesprek stopt het piekeren vaak direct, omdat de gebeurtenis voorbij is.

Nu heb je onbewust een paar dingen geleerd. Door te piekeren over de situatie heb je het gevoel dat je controle hebt over de situatie. Je wordt je bewust van je piekergedrag. Je angst is hierdoor een stukje minder geworden. En door het piekeren gebeuren de dingen waar je bang voor bent niet. Je werkgever reageerde namelijk positief dus het piekeren hielp! Toch?

Nee helaas. Of je nu wel of niet hebt gepiekerd, de uitkomst van het gesprek was waarschijnlijk hetzelfde geweest. Nadenken over de situatie heeft je wel een stukje op weg geholpen. Je hebt bedacht dat het wel handig was om een afspraak te maken en wat je ongeveer wil zeggen. Maar het eindeloos piekeren over de situatie heeft geen zin, want het verandert de uitkomst niet. Eindeloos piekeren leidt letterlijk nergens toe. Als je niet was gaan piekeren was je angst vanzelf wel verdwenen en als je niet had gepiekerd had je werkgever ook positief gereageerd.

Denk eens na over de realiteit van je gedachten: zijn ze echt zo belangrijk of maak je het groter in je hoofd? Als piekeren stoppen niet lukt, is het verstandig om hulp te zoeken. Je kunt je in plaats daarvan beter richten op acties waar je wel invloed op hebt. Je kunt zelfs letterlijk 'stop' zeggen tegen je gedachten om het piekeren te onderbreken. Er zijn verschillende manieren om met piekeren te stoppen.

Oorzaken van piekeren

Piekeren ontstaat vaak door een combinatie van verschillende oorzaken. Veel mensen piekeren omdat ze last hebben van negatieve gedachten die steeds terugkomen. Soms zijn het zorgen over het verleden, bijvoorbeeld over dingen die gebeurd zijn en waar je nog steeds over nadenkt. Andere keren zijn het juist zorgen over de toekomst: wat als er allemaal misgaat? Vooral bij financiële zorgen, problemen op het werk of in relaties kunnen deze gedachten snel gaan malen in je hoofd.

Een belangrijke oorzaak van dwangmatig piekeren is een gegeneraliseerde angststoornis. Mensen met deze psychische aandoening maken zich voortdurend zorgen over allerlei verschillende dingen, zonder dat daar altijd een duidelijke reden voor is. Dit constante gepieker kan leiden tot lichamelijke klachten zoals chronische vermoeidheid, slapeloosheid en zelfs pijnklachten. Je hoofd komt niet tot rust, waardoor je je overdag moe en gespannen voelt.

Het lastige aan piekeren is dat het vaak een vicieuze cirkel wordt. Hoe meer je probeert te stoppen met piekeren, hoe meer je gedachten blijven malen. Je raakt verstrikt in je eigen hoofd en het lukt niet om de controle terug te krijgen. Dit kan uiteindelijk leiden tot andere klachten, zoals angst, somberheid of zelfs een burn-out out.

Gelukkig zijn er manieren om deze vicieuze cirkel te doorbreken. Mindfulness training en ontspanningsoefeningen kunnen helpen om je aandacht te verleggen en meer in het moment te zijn, in plaats van steeds in je hoofd te zitten. Ook afleiding zoeken werkt goed: ga bijvoorbeeld muziek luisteren, maak een wandeling of spreek af met een vriend. Door je aandacht ergens anders op te richten, geef je je brein de kans om tot rust te komen.

Het is belangrijk om te weten dat iedereen piekert. Het hoort bij het leven en het is normaal om af en toe negatieve gedachten te hebben. Maar als je merkt dat je gepieker je dagelijks leven beïnvloedt, is het verstandig om erover te praten met een psycholoog of een vertrouwd persoon. Samen kun je zoeken naar de oorzaken van het piekeren en manieren vinden om er beter mee om te gaan.

Onthoud: piekeren is vaak een symptoom van een onderliggend probleem, zoals angst, depressie of financiële problemen. Door deze oorzaken aan te pakken, kun je het piekeren verminderen en weer meer controle krijgen over je eigen gedachten en gevoelens. Zo kun je stap voor stap leren om het gepieker los te laten en weer meer te genieten van het dagelijks leven.

Hoe kun je stoppen met piekeren?

Piekeren heeft de neiging om erger te worden als je er niks aan doet. Het wordt een manier van denken die steeds lastiger is om weer uit te schakelen. Je kunt jezelf wel trainen om minder te piekeren, maar het kost tijd om je denkpatronen te veranderen. Accepteren van gedachten en gevoelens helpt om piekeren te verminderen. Stress gaat vaak samen met piekeren en ontspanningsoefeningen kunnen helpen om stress te verminderen. Piekeren leidt vaak tot gedachten malen, waarbij je steeds in dezelfde gedachten blijft hangen. Focussen op je ademhaling kan helpen om rust te vinden en piekeren te verminderen. Onzekerheid speelt een belangrijke rol bij piekeren en het verminderen van onzekerheid kan helpen. Angsten hangen vaak samen met piekeren en het herkennen van deze angsten is belangrijk. Piekeren kan leiden tot psychische klachten zoals angststoornissen en depressie. Langdurig en ongecontroleerd piekeren wordt ook wel een piekerstoornis genoemd. Terugkerende gedachten kunnen een vicieuze cirkel van piekeren veroorzaken. Langdurige stress en piekeren kunnen leiden tot overspannenheid of zelfs een burn-out. Piekeren maakt het moeilijk om je te concentreren op dagelijkse taken. Het zoeken naar het antwoord vinden op je zorgen kan soms juist het piekeren versterken. Als je niet kunt slapen en wakker ligt, kan het helpen om even uit bed te gaan. Als je wilt stoppen met piekeren, is het belangrijk om bewust te zijn van je gedachten. De meeste mensen hebben wel eens last van piekeren, vooral bij stressvolle gebeurtenissen. Psychologen kunnen helpen bij het stoppen met piekeren en het vinden van de oorzaak. Piekeren ontstaat vaak na een ingrijpende gebeurtenis. Goed relativeren helpt om piekergedachten in perspectief te plaatsen. Een piekeraar heeft vaak moeite om negatieve gedachten los te laten. Maar dit zal niet van de een op de andere dag gebeuren. Er is oefening voor nodig.

Accepteer chaos

Je hebt geen controle over veel gebeurtenissen in het leven. Accepteer dat chaos iets is dat bij het leven hoort. Een negatieve uitkomst betekent niet dat jij iets 'fout' hebt gedaan of had kunnen voorkomen dat dit gebeurde. 

Oefen met een andere denkwijze

Veel piekeraars zijn geneigd om op een negatieve manier naar de wereld te kijken. De gebeurtenissen door een negatieve bril te zien. Te kijken naar alles wat er mis ging en kan gaan. Probeer dit bij jezelf op te merken en om te zetten naar een íets positievere gedachte. 

Zoek afleiding

Die denkcirkel van piekergedachten kun je doorbreken door afleiding te zoeken. Richt je aandacht volledig op iets anders. Het is niet mogelijk om je aandacht ergens volledig op te richten en tegelijkertijd nog te piekeren. Probeer het maar eens uit. Ook flink sporten kan voldoende afleiding bieden om het piekeren te doorbreken. 

Deze tips helpen je alvast op weg. Mocht je meer handvatten willen? Check vooral onze online training waarin jij leert om stap voor stap je piekergedachten te verminderen.